Пачатак года беларуская эканоміка працягвае стабільным падзеннем у 4 % ВУП і 13 % дэвальвацыі рубля. Хоць сапраўдныя прычыны зацягнутай рэцэсіі хаваюцца ў тым, што старая мадэль росту эканомікі памерла – менавіта рэзкае падзенне коштаў на нафту забіла ўсе надзеі на рост ВУП. Падзенне нашай эканомікі выкліканае не толькі рэцэсіяй у нашага галоўнага гандлёвага партнёра – Расіі, але і таму, што нафтапрадукты складаюць больш за 20 % экспарту Беларусі.

Нафтавы афшор “схлопваецца”?

У 2015-ым Беларусь экспартавала нафты на $ 4 млрд менш, чым за 2014 год і амаль на $ 10 млрд менш у параўнанні з 2012 годам. Прычым гэта адбывалася пры росце фізічных аб’ёмаў экспарту ў 2015 годзе ў суадносінах з 2014 годам.

Такія кардынальныя змены балюча ўдарылі па нафтаперапрацоўчых заводах. Калі іх прыбытковасць скарацілася (у “Нафтана” ў 2,6 разоў) у 3-ім квартале 2015-га, то нафтаперапрацоўка і нафтаздабыча сышлі ў мінус ужо ў студзені 2016-га. У бюджэце на 2016-ы год гэта адлюстравалася адразу – з-за падзення сусветных коштаў там з’явілася дзірка ў $ 1,7 млрд.

Улічваючы, што цэны ў калідоры $ 30-40 за барэль нафты рызыкуюць захавацца надоўга, бюджэт можа забыць пра плыні нафтадолараў, а заадно і пра перспектывы дарагой прыватызацыі нафтаперапрацоўчых заводаў. Танную бензакалонку ў цэнтры Еўропы чакаюць цяжкія часы.

Газавая субсідыя знікае

Другім пасля нафты бонусам шчыльнай інтэграцыі з Расіяй з’яўлялася адчувальная зніжка на газ. Праўда, на сусветных рынках кошты на газ прывязаныя да коштаў на нафту. Таму ў 2016-ым “Газпром” будзе экспартаваць газ у Заходнюю Еўропу па самай нізкіх за апошнія 11 гадоў цэнах.

Беларусь жа заўсёды атрымлівала газ на спецыяльных умовах, таму ўжо некалькі месяцаў спрабуе дамовіцца на атрыманне зніжкі ў $ 10 на гэты год, у той час як Германія будзе плаціць на $ 40 менш. Калі раней розніца ў цане на газ з краінамі-суседзямі складала больш за $ 200 на 1 тыс. кубаметраў, то цяпер гэта лічба зменшылася да $ 70. У выніку некаторыя галіны беларускай эканомікі без гэтых перавагаў губляюць сваю канкурэнтаздольнасць, як, напрыклад,  цэментныя заводы, у якія інвеставалі больш за $ 1 млрд, а сённяшняя загрузка складае ад 40 % да 80 %.

Канец казцы?

Пікам атрымання прэферэнцыяў ад Расіі варта лічыць 2012 год. Тады сумарны памер субсідыяў складаў каля $ 10 млрд (16 % ВУП), а экспарт тавараў склаў рэкордныя $ 46 млрд (у 2015 – $ 26 млрд).

Цяпер большая частка з гэтых 16 % ВУП знікае і эканоміка вымушаная злазіць з нафтагазавай іголкі.