падтрымаць нас

Палітыка

Саюзная дэзынтэграцыя. Як Масква ўласнаруч адштурхоўвае Мінск

Саюзная дэзынтэграцыя. Як Масква ўласнаруч адштурхоўвае Мінск

Апаненты Аляксандра Лукашэнкі заўсёды казалі пра небяспеку распачатай ім інтэграцыі з Расіяй. Але дапамога прыйшла адкуль не чакалі: апошнім часам Расія робіць усё, каб дэзынтэграваць нашыя краіны.

Пасля Крыма ўзмацніліся алармісцкія галасы, якія прадракаюць хуткае паглынанне Беларусі Расіяй. Сапраўды, узрасла рэалістычнасць сцэнара, які базуецца на ўзброеным захопе беларускіх земляў (хоць з улікам спадарожных рызыкаў і магчымых наступстваў ён застаецца малаверагодным). Але пры гэтым за апошнія гады змяншаецца рэальны – мірны, штодзённы – уплыў Масквы на Мінск. І адбываецца гэта ў значнай ступені дзякуючы паводзінам самой Масквы.

Як дылер дапамагае нарказалежнаму

Як сведчаць аналітыкі Bloomberg, пасля анексіі Крыма эканоміка Расіі згубіла $ 150 млрд, альбо болей за 10 % ВУП. Пэўная частка – гэта падзенне коштаў на нафту, але большасць стратаў звязаная з заходнімі санкцыямі і інвестыцыямі ў інтэграцыю анексаваных земляў (напрыклад, будаўніцтва моста праз Керчанскі праліў). І гэтыя выдаткі працягваюць расці.

Саюзная дэзынтэграцыя. Як Масква ўласнаруч адштурхоўвае Мінск

Страты б’юць як па расійскім бюджэце, гэтак і па кішэнях блізкіх да Крамля алігархаў. Іх трэба нечым кампенсаваць, і ахвярай робіцца інтэграцыя з Беларуссю.

Нягледзячы на логіку вольнага гандлю ў межах ЕАЭС, беларускія мяса і малочныя прадукты, як і шэраг іншых тавараў, увесь час сустракаюць перашкоды на расійскім рынку. Рашэнні Рассельгаснагляда на руку расійскім сельскагаспадарчым бізнесоўцам, якія актывізаваліся пасля контрсанкцый і частковага закрыцця мясцовага харчовага рынку. Да прыкладу, расійскі рэйтынг Forbes-2017 зафіксаваў рэкордную колькасць бізнесоўцаў-аграрыяў.  

Галоўныя для Беларусі эканамічныя пытанні – нафта, газ, крэдыты – Расія цяпер таксама адмаўляецца абмяркоўваць да вырашэння пытанняў па саюзнай інтэграцыі. Але гэтая інтэграцыя буксуе апошнія 20 год і не існуе мадэлі яе паглыблення, якая б задавальняла абодва бакі. Такім чынам, “калі вырашым пытанні па інтэграцыі” – гэта адпаведнік прымаўкі “калі рак на гары свісне”.

Разам з падатковым манеўрам гэта паступова знішчае фундамент беларускай эканамічнай мадэлі, якую будаваў Лукашэнка.

Яе жартоўна называлі “нафта ў абмен на пацалункі”. Аднак у такіх любоўных адносінах па разліку пацалункі без нафты хутка скончацца. У кароткай і сярэднетэрміновай перспектыве гэта пагражае вялікімі эканамічнымі праблемамі для Беларусі і зніжэннем узроўню жыцця. Аднак, калі глядзець стратэгічна, то злазіць з іголкі расійскай падтрымкі і дыверсіфікаваць эканоміку – гэта менавіта тое, што Беларусі заўсёды раілі незалежныя эканамісты і міжнародныя фінансавыя інстытуты.

Ломка і яе рызыкі

Але часовыя эканамічныя цяжкасці – не адзіная рызыка беларуска-расійскай дэзынтэграцыі. Ва ўмовах падзення ўзроўню жыцця могуць узмацніцца прарасійскія галасы, якія патлумачаць беларусам, што існуе лёгкае вырашэнне ўсіх праблемаў – стаць часткай брацкай дзяржавы. Сённяшнія заявы расійскіх чыноўнікаў у духу “раніцай інтэграцыя – увечары эканамічная дапамога” граюць на карысць гэтай пагрозы.

Аднак наколькі моцныя тыя галасы? І, адпаведна, наколькі вялікую пагрозу яны нясуць беларускай незалежнасці?

“Рускі свет” у Беларусі – пад плінтусам. Моцных прарасійскіх арганізацый няма, а на існых ціснуць метадамі, добра знаёмымі беларускай апазіцыі. Нішу “прарасійскіх” займаюць лаяльныя да афіцыйнага Мінска людзі – ад экспертаў да казакоў.

Слабасць мяккай сілы Расіі добра дэманструе дэградацыя “Несмяротнага палка”.

Гэта галоўная і, бадай, адзіная больш-менш прыкметная і масавая вулічная акцыя прарасейскіх арганізацыяў і актывістаў у Беларусі. Нават пры ваяўнічым амбасадары Мікалаі Бабічы “Несмяротны полк” не змог дамагчыся рэгістрацыі, згубіў палову ўдзельнікаў акцыі ў сталіцы і наогул не адбыўся ў рэгіёнах. У прарасійскіх арганізацыяў нават не знайшлося грошай на тое, каб аплаціць паслугі міліцыі і медыкаў, што забяспечыла б большы маршрут.

Інтэграцыйныя і прарасійскія медыі не маюць у Беларусі моцнага ўплыву, а вядомыя ў першую чаргу карупцыйнымі скандаламі.

Такія сайты, як “ІмхаКлаб”, “СОНАР-2050”, “Тэлескоп” і падобныя да іх, не маюць вялікай аўдыторыі і, адпаведна, уплыву на беларускае грамадства. Яны не могуць здабыць не тое што лідарскія, а нават нейкія значныя пазіцыі ў рэйтынгах беларускіх анлайн-медыяў. У выніку іх прадстаўнікам застаецца пракламаваць бяззубыя пагрозы нацыяналізаваць TUT.by, бо перамагчы ў сумленнай канкурэнцыі яны не могуць.

Замест гэтага прарасійскія медыі пачынаюць грызню між сабой за гранты. Гэтак прарасійскі тэлеграм-канал “Бульба престолов” выкрывае не толькі “прымусовую” дзяржаўную беларусізацыю і “агентаў” MI-6 сярод беларускіх аналітыкаў, але і карупцыю на сайце “СОНАР-2050”. Напрыклад, сцвярджаецца, што дырэктар “СОНАР-2050” Васіль Бокаў на грошы сайта адкрыў уласную грамадскую лазню ў расійскім Звянігарадзе, шэф-рэдактар Сямён Уралаў набыў дом у анексаваным Крыме, “а ноунеймных белорусов-писателей обманывают и оставляют им крохи”. Немагчыма сказаць, наколькі праўдзівая гэтая інфармацыя. Але падобныя сваркі дакладна не ўзмацняюць расійскі інфармацыйны ўплыў і не шкодзяць Беларусі.

Саюзная дэзынтэграцыя. Як Масква ўласнаруч адштурхоўвае Мінск

Такім чынам, беларуска-расійская інтэграцыя ў яе ранейшым выглядзе згортваецца. Сваёй пазіцыяй Масква сама прымушае Мінск злазіць з нафтавай іголкі. Гэты працэс будзе эканамічна цяжкім, аднак малаверагодна, што ён прывядзе да страты беларускай незалежнасці. Расійская мяккая сіла ў Беларусі слабейшыя, чым можа здавацца алармістам.