Выпускнікі ўніверсітэтаў ва ўзросце ад 25 да 32 гадоў, якія працуюць поўны дзень, зарабляюць прыкладна на $17 500 штогод больш, чым іх аднагодкі з дыпломам сярэдняй школы. Калі ж улічваць кошт адукацыі, то вынік будзе зусім іншы. За чатыры гады навучання можна заплаціць ажно $240 000, таму пасля заканчэння ўніверсітэту многія выпускнікі апынаюцца ў горшым фінансавым становішчы, чым калі б яны пачалі працаваць у 18 год.

Натуральна, што прыбытак адрозніваецца ў залежнасці ад абранай спецыяльнасці. Інжынер-выпускнік добрага універсітэту пасля 20 гадоў працы можа разлічваць на прыбытак на амаль $1,1 млн большы, чым той, хто ніколі не трапіў ва ўніверсітэт. Аднак са 153 кірункаў гуманітарных факультэтаў у 46 выпадках прыбытак з інвестыцыі ў адукацыю горшы, чым калі б гэтыя грошы былі інвеставаныя ў 20-гадовыя казначэйскія аблігацыі. У 18 выпадках прыбытак праз 20 год усё яшчэ меншы за нуль.

Кошт навучання ва ўніверсітэце ў ЗША вырас амаль у пяць разоў хутчэй, чым ўзровень інфляцыі з 1983 года. Студэнцкі доўг сёння можа быць настолькі вялікім, што спыняе многіх ад таго, каб набыць дом, пачаць бізнес альбо завесці дзяцей. 15% пазычальнікаў пасля таго, як яны пачынаюць выплочваць крэдыт праз тры гады дэкларуюць дэфолт. Студэнцкія пазыкі ў ЗША складаюць $1,1 трлн – больш, чым пазыкі па ўсіх крэдытных картах Злучаных Штатаў.

Таму, нягледзячы на часам дастаткова вялікую фінансавую падтрымку з боку ўніверсітэту для самых разумных, міраж амерыканскай мары ўжо менш актуальны. Пры паступленні неабходна аб’ектыўна ўзважваць прыбытак бацькоў, рэйтынг універсітэту, кошт адукацыі, абраны кірунак і развіццё рынку.

Белы дом спрабуе знізіць кошт адукацыі. У мінулым годзе сайт адміністрацыі Барака Абамы апублікаваў спіс паказнікаў каледжаў “College Scorecard”. Дэталёвы аналітычны партал дапаможа аб’ектыўна ацаніць, ці варты універсітэт і спецыфічная праграма навучання вашых інвестыцый. Партал змяшчае інфармацыю пра кошт навучання, пазыкі і іншыя фінансавыя дэталі курсу ў любым універсітэце ЗША. Акрамя гэтага, у будучыні ўніверсітэты павінны будуць  публікаваць заробкі іх выпускнікоў.

Беларуская платная адукацыя: яна таго вартая?

Больш за ўсё ў БДУ каштуе навучанне па спецыяльнасці “міжнароднае права” на факультэце міжнародных адносін, а таксама “правазнаўства” і “эканамічнае права” на юрыдычным факультэце – 17,94 млн рублёў за год. Адпаведна, гэтыя прафесіі лічацца самымі перспектыўнымі. Кошт навучання ў аспірантуры – 51,5 млн б.р. ($5200), завочнай аспірантуры – 10,4 млн б.р. ($1100). Але ці ёсць магчымасць гэта адэкватна ацаніць? БДУ не падае ніякай статыстыкі працаўладкавання сваіх выпускнікоў і не робіць прагнозаў рынку.

Нягледзячы на тое, што абсалютныя кошты адукацыі ў ЗША непараўнальна вышэйшыя за беларускія, варта паглядзець на адносныя лічбы. Сярэдні кошт адукацыі ў беларускім універсітэце адносна сярэдняга заробку за год займае прыкладна такую ж частку бюджэту, як і амерыканскі ўніверсітэт.

Менавіта таму беларускім універсітэтам варта цікавіцца лёсам сваіх выпускнікоў па-за межамі прымусовага размеркавання і вызначаць прафесіі, у якіх знаходзяць сябе маладыя спецыялісты. Паколькі непасрэдна па прафесіі ў Беларусі працуюць амаль адзінкі, беларускім універсітэтам трэба было б пераасэнсаваць палітыку прапановы спецыяльнасцяў.

Варта задумацца пра стварэнне аналітычнага цэнтру дапамогі па працаўладкаванні для выпускнікоў, дзе таксама маглі б параіць, ці варта абіраць тую ці іншую спецыяльнасць, яе перспектыўнасць, а таксама тэндэнцыі рынку. Сёння гэта часта існуе ў састарэлай форме сеансаў прафесійнай арыентацыі. Калі БДУ жадае выпускаць сусветна канкурэнтаздольных выпускнікоў, варта пачаць надаваць больш увагі патрэбнасцям і тэндэнцыям рынку і своечасова адаптоўваць праграму навучання.