Паводле свежых дадзеных даследчага цэнтру Baltijos tyrimaі, рэйтынг Далі Грыбаўскайце крыху знізіўся, хоць гэта наўрад ці перашкодзіць сённяшняму прэзідэнту перамагчы на выбарах. Паводле апытанкі, яе гатовыя падтрымаць 46,4 % усіх рэспандэнтаў і 57,3 % з тых, хто збіраецца прыйсці на выбарчыя ўчасткі.
„Ідэя” сабрала некалькі фактаў пра жыццё жалезнай лэдзі Літвы, якая плануе пераабрацца на прэзідэнцкую пасаду ўжо ў гэтую нядзелю.
Камунуністычнае мінулае
Перад першаю выбарчаю кампаніяй Даля Грыбаўскайце пазіцыянавала сябе як беспартыйны кандытат, хоць да 1990 г. яна належала да Камуністычнай Партыі Літвы. Пасля выдатнага заканчэння палітэканоміі ў Ленінградскім універсітэце, яна выкладала ў Віленскай партыйнай вышэйшай школе.
У 1988 годзе ў Акадэміі грамадскіх навук пры ЦК КПСС у Маскве Грыбаўскайце абараніла дысертацыю і атрымала ступень доктара навук па спецыяльнасці “палітычная эканоміка сацыялізму”. У 1990 годзе, калі Літва абвесціла сваю незалежнасць ад СССР, Даля не выйшла з камсамолу, а засталася ў КПСС.
Сем гадоў яе навучання ў Ленінградзе застаюцца ў таямніцы. Так, як і гісторыя яе бацькі, каторы паводле Грыбаўскайце працаваў у пажарнай ахове. Але афіцыйныя дакументы даводзяць крыху іншае. Бацька Палікарпас Грыбаўскас быў чырвоным партызанам, а потым працаваў у НКУС. Аднак, кім ён працаваў, дагэтуль невядома, таму што ягоная справа з НКУС складаецца з урыўкавых старонак і фактаў.
Хуткая кар’ера ў капіталізме
Ужо ў 1991 годзе Даля Грыбаўскайце працуе навуковым сакратаром у Інстытуце эканомікі пры Міністэрстве эканомікі Літвы. І гэта ў тыя часы, калі ў былых партыйных камуністаў не было магчымасці знайсці больш-менш годную працу. Аднак Даля сталася выключэннем і нават узначальвала Дэпартамент еўрапейскіх справаў Міністэрства міжнародных эканамічных адносін.
Пазней яе накіроўваюць у ЗША на стажыроўку ў Джорджтаўнскі універсітэт на 6 месяцаў у межах праграмы для кіраўнікоў. Гэтая стажыроўка дапамагла Далі пазбавіцца камуністычнага вобразу і вярнуцца ў краіну ўжо ў выглядзе паспяховага амерыканскага менеджара.
У 1996-1999 гг. Грыбаўскайце была надзвычайным міністрам у Амбасадзе Літвы ЗША, але па невядомых прычынах стала персонай нон-гранта ў Злучаных Штатах. Гэты факт не паўплываў на яе кар’ерны рост. Пасля вяртання яна займае пасаду віцэ-міністра фінансаў, а потым віцэ-міністра замежных спраў.
Пасля ўвахода Літвы ў 2004 годзе ў склад Еўрапейскага Звязу, яна дэлегаваная ў Еўракамісію на пасаду камісара па бюджэце і фінансавым планаванні. А праз год атрымала званне «Камісар года» за намаганні ў рэфармаванні бюджэту Еўразвязу.
Аднак працуючы ў Еўракамісіі Даля Грыбаўскайце не забывалася і пра Літву. Яна востра крытыкавала эканамічную палітыку тагачаснага літоўскага ўраду. Магчыма такая крытычная пазіцыя дапамагла ёй атрымаць ў 2008 годзе тытул “жанчыны году Літвы”.
Прэзідэнт ці еўракамісар?
2009 год быў для яе вырашальным у палітычнай кар’еры. Рашэнне аб удзеле ў прэзідэнцкіх выбарах напэўна не было для сённяшняга прэзідэнта Літвы лёгкім. Гледзячы на ейную кар’еру ў Еўракамісіі, шмат хто верыў, што яна можа разлічваць на пасаду старшыні Еўракамісіі.
Аднак тады яна вырашыла спрабаваць, і ў першым туры атрымала перамогу ў выбарах. 69,05 % стаўся максімальным вынікам на выбарах у постсавецкай Літве.
У далекім 2009 годзе Даля Грыбаўскайце ўспрымалася літоўцамі з надзеяй на светлую будучыню. Яна ўзначаліла дзяржаву на піку фінансавага крызісу 2008-2009 гг., які вельмі ўдарыў па літоўцах. Шмат хто лічыў, што Даля дзякуючы працы ў Брусэлі і сяброўству з міжнароднымі арганізацыямі хутка знойдзе выйсце са складанай эканамічнай сітуацыі ў краіне.
У сваім выступе перад нацыяй ў 2011 годзе Грыбаўскайце абвесціла, што краіна справілася з крызісам нават лепей, чым некаторыя заходнія дзяржавы. Сапраўды, можна адзначыць пэўную стабілізацыю эканамічнай сітуацыі ў краіне, хоць на 2011 год прыходзіцца найбольшая хваля эміграцыі з Літвы працоўнай моладзі і павелічэнне запазычанасці дзяржавы ў стасунку да ВУП.
Падчас свайго прэзідэнцтва Даля Грыбаўскайце больш звяртала ўвагу не на ўнутраныя справы дзяржавы, а на знешнепалітычныя дачыненні. Яна сапраўды ставіла на развіццё Усходняга партнёрства, і асабліва на падпісанне Асацыяцыі Украіны з ЕЗ. Яно давала магчымасць адкрыцця новага 45-мільённага рынку для Еўропы і асабістую перамогу для літоўскага прэзідэнта.
Калі Грыбаўскайце разлічвала ўзначаліць Еўракамісію восенню 2014 года, то правальны саміт Усходняга партнёрства ў Вільні цалкам перакрэсліў такую магчымасць. Наступным faux–pa яе знешняй палітыкі былі дачыненні з Польшчаю, якія ў перыяд 2009-2012 значна пагоршыліся з прычыны прымусовай літуанізацыі польскай меншасці.
Нягледзячы на памылкі, Даля Грыбаўскайце мае вялікую падтрымку. 2015 год будзе для Літвы цяжкім выпрабаваннем, паколькі краіна плануе ўвесці ў абарот еўра. Сённяшні прэзідэнт не бачыць эканамічных перашкодаў для гэтага, а літоўцы давяраюць еўрапейскаму мінуламу Далі Грыбаўскайце.
Гэты давер і дае шанцы Далі Грыбаўскайце працягнуць сваю прэзідэнцкую кар’еру.